มะนาว..ขับเสมหะ บรรเทาอาการเจ็บคอ
1. ชื่อสมุนไพร มะนาว
ชื่อวิทยาศาสตร์ Citrus aurantifolia ( Christm & Panz ) Swingle
ชื่อวงศ์ RUTACEAE
ชื่อพ้อง Limonia aurantifolia Christm.
ชื่ออังกฤษ Common lime, Lime
ชื่อท้องถิ่น โกรยชะม้า ปะนอเกล ปะโหน่งกลยาน มะนอเกละ มะเน้าด์เล ส้มมะนาว ลีมานีปีห์ หมากฟ้า
2. ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้พุ่ม สูง 2-4 เมตร กิ่งอ่อนมีหนามใบเป็นใบประกอบชนิดมีใบย่อยใบเดียว เรียงสลับกัน มีรูปไข่รูปวงรีหรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 3-5 เซ็นติเมตร ยาว 4-8 เซ็นติเมตร เนื้อใบมีจุดน้ำมันกระจาย ก้านใบมีครีบเล็กๆ ดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อออกที่ปลายกิ่งและที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว มีกลิ่นหอม กลีบดอกร่วงง่าย ผลเป็นผลสด ฉ่ำน้ำ รูปกลม ผิวเกลี้ยงเปลือกผลมีต่อมน้ำมันกระจาย เมื่อสุกจะมีสีเหลืองอมเขียว มีรสเปรี้ยวมาก
3. ส่วนที่ใช้เป็นยาและสรรพคุณ
- ผล บรรเทาอาการเจ็บคอ
4. สารสำคัญที่เป็นสารออกฤทธิ์
สารสำคัญในมะนาว คือ citric acid
5. ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
มะนาวมีกรด citric ซึ่งมีรสเปรี้ยว จะกระตุ้นให้มีการขับน้ำลายออกมาทำให้ชุ่มคอ จึงช่วยบรรเทาอาการเจ็บคอ
6. อาการข้างเคียง
ยังไม่มีรายงาน
7. ความเป็นพิษทั่วไป
7.1 การทดสอบความเป็นพิษ
เมื่อให้น้ำสกัดจากใบมะนาวทางปาก หรือฉีดเข้าใต้ผิวหนังหนูเม้าส์ ด้วยขนาด 10 กรัม/กิโลกรัมน้ำหนักตัว (เทียบเท่ากับ 1,852 เท่าของขนาดที่ใช้ในคน) ไม่พบความผิดปกติใดๆ เมื่อป้อนสารสกัดรากมะนาวด้วยน้ำครั้งเดียวทางปาก ในขนาด 5 กรัม/กิโลกรัมน้ำหนักตัว ให้หนูแรทไม่พบว่าเป็นพิษทั้งแบบเฉียบพลันและกึ่งเรื้อรัง แต่พบว่าในหนูที่ได้รับสารสกัด 1.2 กรัม/กิโลกรัมน้ำหนักตัว/วัน มีเอ็นไซม์ในตับเพิ่มขึ้นแต่ยังอยู่ในช่วงปกติ และไม่พบความผิดปกติของอวัยวะภายใน
8. วิธีการใช้
8.1 การใช้มะนาวบรรเทาอาการเจ็บคอ ขับเสมหะ ตามคำแนะนำของกระทรวงสาธารณสุข (สาธารณสุขมูลฐาน)
ก ใช้มะนาว 1 ผล บีบเอาน้ำมะนาวมาชงกับน้ำร้อนดื่ม ช่วยขับเสมหะ
ข ใช้มะนาวฝานบางๆ จิ้มเกลือกิน
ค ใช้ผลสดคั้นเอาแต่น้ำใส่เกลือจิบบ่อยๆ
8.2 ยาจากสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ
ไม่มี
ขอบคุณข้อมูล :
สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
